Piętrowy murowany budynek z zdobieniami frontowymi

„W starym kinie w Siedlcach”

1 lipca 1908 r. otworzono w Siedlcach pierwszy kinoteatr, „Eclair”. Znajdował się on przy ulicy Ogrodowej 19 (obecnie ul. Sienkiewicza). Po założeniu w nim w 1911 r. elektrycznego oświetlenia, kinoteatr ten zmienił nazwę na „Lux”.

Kurator wystawy: Kamila Woźnica

Piętrowy murowany budynek z zdobieniami frontowymi
Budynek, w którym mieściło się kino „Moderne”, ul. Długa 1 (obecnie Świrskiego), fot. Adolf Ganiewski (Gancwol), przeł. XIX/XX w., ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Siedlcach.

1 lipca 1908 r. otworzono w Siedlcach pierwszy kinoteatr, „Eclair”. Znajdował się on przy ulicy Ogrodowej 19 (obecnie ul. Sienkiewicza). Po założeniu w nim w 1911 r. elektrycznego oświetlenia, kinoteatr ten zmienił nazwę na „Lux”. Drugie kino rozpoczęło wyświetlanie filmów 13 listopada 1909 r. Nazywało się „Moderne” i już od momentu założenia posiadało elektryczne oświetlenie. Mieściło się przy ul. Długiej 1 (obecnie ul. Świrskiego). Od 1912 r. jego właściciel dzierżawił również teatr miejski w parku i w miesiącach letnich wyświetlał tam filmy. W okresie międzywojennym w Siedlcach działało już kilka kin. Były to: „Kometa”, „Era”, czyli dawny „Lux”, „Moderne”, „Światowid”, „Popularne”, kino kolejowe „Ognisko” oraz kino wojskowe 22 Pułku Piechoty. W 1931 r. siedleckie kina zostały udźwiękowione.

Oglądanie filmów stało się w naszym mieście jedną z najpopularniejszych rozrywek. Co tydzień aktualizowano repertuary. Nie było wówczas klimatyzowanych sal ani wygodnych foteli. Siedziano na zwykłych drewnianych krzesłach. Obrazy wyświetlano na płóciennym ekranie. Do końca lat dwudziestych produkowano filmy nieme i niezbędnym wyposażeniem kina było pianino, bądź organy teatralne i pogrywający na nich taper. Był to muzyk wykonujący podkłady muzyczne, będące ilustracją scen filmowych. Siedleccy taperzy mieli w swoim repertuarze wiele ówczesnych szlagierów m.in.: „Polkę w szafliku”, „Marsza żałobnego”, „Cake-walke’a” czy „Elegijnego poloneza”.

Wyświetlano przede wszystkim filmy amerykańskie i polskie, ale również włoskie, francuskie, niemieckie, czechosłowackie a nawet radzieckie. Reklamy filmowe i repertuar kin umieszczano w gablotach umiejscowionych w centrum miasta. A jaka była siedlecka publiczność? …idealna, gdyż nie gwiżdże, nie tupie, nie rzuca laskami, nie żąda nawet zwrotów za bilety („Nowa Gazeta Podlaska”, 1933 r., nr 3, s. 4).

Wszystkie przedstawione tu druki reklamowe filmów znajdują się zbiorach Muzeum Regionalnego w Siedlcach. Pochodzą z siedleckich kin, które reklamowały swoją działalność dzięki ich rozdawnictwu. Na części z nich widnieją pieczęcie kinoteatrów z naszego miasta: „Ery”, „Komety” i „Światowida”. Te unikatowe dziś druki ulotne stanowią wybór ze zbioru dokumentacji filmowej ofiarowanego do Muzeum przez rodzinę mieszkającą naprzeciwko kina „Era”.

Widok na skrzyżowanie ulicy, na chodniku trzy osoby, na ulicy furmanka
Słup ogłoszeniowy przed budynkiem Gimnazjum im. Bolesława Prusa w Siedlcach z afiszem filmowym, fot. Adolf Ganiewski (Gancwol), początek lat 30-tych XX w., fragment fotografii ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Siedlcach. „Pocałunek”, USA, 1929 r., reż. Jacques Feyder, wyst. Greta Garbo, Conrad Nagel. Historia miłosnego wielokąta między Ireną graną przez Gretę Garbo, jej mężem, kochankiem i zakochanym w niej znajomym rodziny, zakończona zabójstwem męża i procesem sądowym.
afisze reklamowe w gablotach, w tle tłum ludzi
Afisze filmowe w gablocie reklamowej kina 22 Pułku Piechoty przy rynku w Siedlcach (obecnie okolice budynku starostwa), fot. Adolf Ganiewski (Gancwol), 1930 r., fragment fotografii przedstawiającej uroczystość odsłonięcia pomnika Niepodległości poświęconego Marszałkowski Józefowi Piłsudskiemu, ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Siedlcach. „Grzech kusi” („Po Północy”, „After Midnight”), USA, 1927 r., reż. Monta Bell, wyk. Norma Shearer, Lawrence Gray, Gwen Lee. Opowieść o związku dziewczyny z nocnego klubu i przestępcy, który przy pierwszym spotkaniu próbował ją obrabować.
głowa kobiety w metalowym kasku i napisy
Broszura reklamowa filmu „Metropolis”, Niemcy, 1926 r., reż. Fritz Lang, wyst. Gustav Fröhlich, Brigitte Helm. „Metropolis” to przykład kina ekspresjonistycznego, jeden z najsłynniejszych filmów sci-fi wszechczasów, wpisany na listę UNESCO. Była to antyutopia ukazująca społeczeństwo podzielone na dwie klasy – rządzących Myślicieli i podporządkowanych im Robotników.
Portrety ośmiu postaci z napisami
Broszura reklamowa filmu „Chata wuja Toma”, USA, 1927 r., reż. Harry A. Pollard, wyst. Margarita Fischer, Eulalie Jensen, James B. Lowe, pieczęć kina „Era” w Siedlcach. Film według powieści Harriet Beecher Stowe ukazujący system niewolnictwa panujący w południowych stanach USA. Ostatnia niema ekranizacja książki. Wszystkie role czarnoskórych niewolników, z wyjątkiem wuja Toma, grali biali aktorzy.
Dwie szarpiące się osoby. Jedna kieruje pistolet na drugą.
Broszura reklamowa filmu „W ogniu i potokach krwi”, Polska (?), 1929 r., pieczęć kina „Era” w Siedlcach. Historia walk z bolszewikami o niepodległość. Film – zagadka. Może ktoś z Państwa wie więcej na jego temat?
Osoby z rosyjskich strojach ludowych oraz tekst
Ulotka reklamowa filmu „Miłość i zemsta Kozaka dońskiego” („Cichy Don”), ZSRR, 1930 r., reż. Iwan Prawow, Olga Prieobrażenskaja, wyst. Nikołaj Podgorny, Andriej Abrikosow, Aleksandr Gromow, Jelena Maksimowa. Film został nakręcony na podstawie powieści „Cichy Don” Michaiła Szołochowa, początkowo jako niemy. W 1933 r. został udźwiękowiony. Ukazywał życie Kozaków dońskich na przełomie XIX/XX w.
Kobieta w obięciach mężczyzny oraz napisy
Broszura reklamowa filmu „Neapol. Śpiewające miasto”, Niemcy, 1930 r., reż. Carmine Gallone, wyst. Jan Kiepura, Brigitte Helm, pieczęć kina „Era” w Siedlcach. Pierwszy w historii europejski film dźwiękowy. Opowieść o miłości utalentowanego muzycznie przewodnika po Neapolu do pięknej milionerki.
Wizerunki kobiety i mężczyzny w różnych pozach oraz napisy
Broszura reklamowa filmu „Uwiedziona. Białe niewolnice”, Polska, 1931 r., reż. Michał Waszyński, wyst. Maria Malicka, Krystyna Ankwicz, Kazimierz Junosza-Stępowski, Zbyszko Sawan, Tadeusz Olsza, pieczęć kina „Era” w Siedlcach. Dramat kobiety uprowadzonej i zmuszonej siłą do pracy w domu publicznym.
Kobieta w młaszczu, chuście i brecie na głowie obok mężczyzna w długim płaszczu i meloniku na głowie
Broszura reklamowa filmu „Dziewczę z Montparnasse’u” („The Battle of Paris”), USA, 1931 r., reż. Robert Florey, wyst. Gertrude Lawrence, Charles Rugles, pieczęć kina „Kometa” w Siedlcach. Historia perypetii miłosnych utalentowanej muzycznie ubogiej Angielki w Paryżu.
Mężczyzna w ubraniu arabskim, na głowie turban
Ulotka reklamowa filmu „Głos pustyni”, Polska, 1932 r., reż. Michał Waszyński, wyst. Eugeniusz Bodo, Nora Ney, Adam Brodzisz, pieczęć kina „Światowid”. Film przygodowy opisujący historię miłości sierżanta Milczka (Adam Brodzisz) do pięknej Djemilli (Nora Ney), żony szejka Beduinów, rozbójnika Abdallacha. Zdjęcia do filmu kręcono na terenie obecnej Algierii.
Zdjęcia szczupłego mężczyzny z wąsami
Ulotka reklamowa filmu komediowego „Bohaterski kapitan Korkoran”, Czechosłowacja, 1934 r., reż. Miroslav Cikán, Jaroslav Mottl, wyst. Vlasta Burian, Jiřina Štěpničková. Historia marzącego o dalekomorskich podróżach kapitana statku pływającego po Wełtawie.
Kobieta w stroju ludowym oraz napisy
Ulotka reklamowa filmu „Mazur”, III Rzesza, 1935 r., reż. Willi Forst, wyst. Albrecht Schoenhals, Pola Negri. Melodramat ukazujący historię zabójstwa pianisty Michajłowa przez artystkę kabaretową Verę graną przez Polę Negri.
Barwna składana reklamowa z fotografiami różnych scen z filmu
Składanka reklamowa filmu „Barbara Radziwiłłówna”, Polska, 1936 r., reż. Józef Lejtes, wyst. Jadwiga Smosarska, Witold Zacharewicz. Pierwszy w historii filmu polskiego dramat kostiumowy przygotowany z takim rozmachem. Pierwszy film wyemitowany w polskiej telewizji (26 VIII 1939 r.).
Przedstawiał historię miłości króla Zygmunta Augusta do Barbary Radziwiłłówny.
Broszura reklamowa w sepii ze zdjęciami różnych ujęć z filmu oraz tekst
Broszura reklamowa filmu „Ku wolności”, III Rzesza, 1937 r., Karl Hartl, wyst. Willi Birgel, Viktor Staal, Ursula Grabley. W filmie przedstawiono w pozytywnym świetle walkę polskich powstańców listopadowych z zaborcami rosyjskimi. Utwór był powszechnie chwalony ze względu na wysoki poziom. Zdjęcia kręcono w Ostrołęce. Do filmu przygotowano polską wersję językową. Jednocześnie praca nad filmem stała się udaną dywersją wojskowego wywiadu III Rzeszy, Abwehry. Jej agenci byli na planie i zbierali informacje na temat uzbrojenia oddziałów polskich stacjonujących w Ostrołęce oraz miejscowych warunków terenowych ważnych ze względu na plany uderzenia na Polskę z Prus Wschodnich.
ulota reklamowa z fotografiami różnych scen oraz tekst informacyjny
Ulotka reklamowa filmu „Yoshiwara”, Francja 1937, reż. Max Ophüls, wyst. Pierre Richard-Willm, Sessue Hayakawa, Michiko Tanaka. Film na podstawie powieści Muarice’a Decobry. Historia miłosnego trójkąta gejszy, rosyjskiego oficera marynarki i tragarza.
Film osiągnął wielki sukces finansowy we Francji, jednak w Japonii został zakazany. Uznano, że niszczy dobre imię państwa ukazując w złym świetle tamtejsze domy publiczne. Japońskich aktorów, którzy w nim zagrali uznano za zdrajców.
odwrocie pocztówki z tekstem życzeń
Pocztówka – ulotka reklamowa filmu “Jestem zbiegiem”, USA, 1932 r., reż. Mervyn LeRoy, wyst. Paul Muni, Glenda Farrell. Odwrocie pocztówki wysłanej do Siedlec z tekstem zachęcającym do obejrzenia filmu w kinie.
Film został oparty na autobiografii Roberta Elliotta Burnsa I Am a Fugitive from a Georgia Chain Gang!, w której autor opisał historię swojego niesłusznego skazania na karę ciężkich robót.
Film ukazał nieludzkie traktowanie osadzonych i przyczynił się do zmian w amerykańskim więziennictwie. Został nominowany do Oskara w kategoriach: najlepszy aktor (Paul Muni), najlepszy dźwięk i najlepszy film.
Głowa młodego mężczyzna na tle ściany z pistoletami

Skip to content