Wystawa czynna: 13.XI.2022 – 23.I.2023 r.
Kurator wystawy: Andrzej Chojnacki
Wystawa poświęcona jest wydarzeniom i postaciom, które kształtowały polską narrację historyczną między upadkiem powstania styczniowego, a zakończeniem I wojny światowej. Przez pryzmat dziejów naszego regionu zaprezentujemy idee polskich pozytywistów, związki z naszym regionem oraz ich dokonania.
Ekspozycja składa się z szesnastu wielkoformatowych plansz, fotografii i pamiątek należących niegdyś do polskich pozytywistów oraz działaczy miejscowego ziemiaństwa, którzy akcentowali potrzebę rozwoju rodzimego rolnictwa. Mamy nadzieję, że jedną z atrakcji tej ekspozycji będzie kopaczka do ziemniaków, które w tym właśnie okresie trafiły na polski stół i zakończyły dominację kasz w naszym jadłospisie.
Pomysł na umieszczenie na wystawie sprzętu rolniczego wynikał z chęci zaprezentowania dorobku miejscowych działaczy Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego ówczesnej Guberni Siedleckiej. Rodzime ziemiaństwo po upadku powstania styczniowego stanęło przed problemem utraty części swych dochodów z rolnictwa, ponieważ władze rosyjskie zdecydowały na uwłaszczenie chłopów. Brak konieczności odrobku pańszczyzny wymusił niejako innowację i mechanizację rolnictwa. Tutejsi ziemianie rozpoczęli również edukację włościan w kierunku planowania działalności rolniczej. Dotąd bowiem, odrabiając swe powinności wobec dworu, włościanie nie musieli kształcić swych umiejętności w tej dziedzinie życia.
Na wystawie tej będzie można zatem obejrzeć pamiątki związane m.in. z Bolesławem Prusem, Aleksandrem Świętochowskim, czy Stefanem Żeromskim – polskimi pozytywistami związanymi z Siedlcami i regionem. Cenne zabytki udało się pozyskać ze zbiorów m.in. Muzeum Bolesława Prusa w Nałęczowie, Muzeum Stefana Żeromskiego w Nałęczowie, Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu, Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie oraz Muzeum Historii Polski w Warszawie.
W ten sposób chcemy ukazać pisarzy i publicystów warszawskiego pozytywizmu oraz opowiedzieć o ich poglądzie na funkcjonowanie społeczności Kongresówki w trudnej rzeczywistości popowstaniowej. Był to przecież moment dziejowy, który rozpoczął proces włączania przemożnej grupy włościan do społeczności obywatelskiej Polaków mieszkających pod zaborem rosyjskim. Działalność pozytywistów w Kongresówce zbiegła się również z rozwojem inteligencji miejskiej, która pochodziła ze zubożałej szlachty. Tak ukształtowane społeczeństwo zdało swój patriotyczny egzamin w ostatnich miesiącach I wojny światowej i wojny z bolszewikami w 1920 r. Wystawa ukazuje również środowisko podlaskich działaczy prawicowych, które podjęło próbę pokojowego współdziałania z Rosją na drodze do odzyskania polskiej podmiotowości politycznej w ówczesnym imperium carów.
