Wystawa czynna: 28.V – 5.IX.2021 r.
Kurator wystawy: Danuta Michalec
W zbiorach Muzeum Regionalnego w Siedlcach znajduje się największa w Polsce kolekcja prac Małgorzaty Łady-Maciągowej (1881-1969). Urodzona w Siedlcach artystka mieszkała i tworzyła w Krakowie. Pod koniec swojego życia postanowiła przekazać do rodzinnego miasta plon 60-letniej twórczości. Staramy się popularyzować jej dorobek i w ramach tych działań zorganizowaliśmy kameralny pokaz wybranych prac z cyklu obrazów poświęconych krakowskim „Plantom”.
To kompozycje z lat 50. XX wieku kiedy artystka była już starszą, samotną osobą i zapewne chętnie siadała na ławeczkach ustawionych pod drzewami krakowskich Plant. Szkice i studyjne rysunki tam powstałe służyły później do tworzenia większych kompozycji pastelowych. Wszystkie te prace świadczą o bacznej obserwacji innych osób przebywających w tym miejskim parku. Są także dowodem, że pasjonowała ją też przyroda; jej wiosenny rozkwit, zieleń pełni lata oraz jesienna kolorystyka drzew. Pierwsza monografistka twórczości artystki – Grażyna Garstecka, zauważyła symbolikę tego cyklu zwracając uwagę, że w wiosennych kompozycjach malarka często przedstawiała młodych ludzi a pod jesiennymi drzewami siedzą starsi ludzie…..
Planty w Krakowie to zielony teren powstały w miejscu fortyfikacji niegdyś otaczającej miasto. Mury obronne starego Krakowa zostały wyburzone na początku XIX wieku. Park został założony również na terenie położonej na ich przedpolu fosy i wałów ziemnych. Grząski i zaniedbany teren, będący właściwie śmietniskiem postanowiono uporządkować w 1820 roku i zamienić go w „ogrody miejskie”. Nazwa Planty wzięła się od działania polegającego na „splantowaniu”, czyli wyrównaniu rumowiska i zasypaniu fosy. W 1830 roku założono nawet fundację przeznaczoną do utrzymywania parku, który został obsadzony drzewami. Głównie były to kasztanowce ale także klony, lipy, jesiony, topole i pojedyncze egzemplarze drzew egzotycznych oraz krzewy. Wyznaczono także alejki i place zabaw oraz zaplanowano trawniki i kwietniki. Z czasem powstały także kioski i pawilon koncertowy. Planty stały się miejscem spacerów i spotkań towarzyskich. W 1871 roku utworzono Komisję Plantacyjną, która zajęła się porządkowaniem i ozdabianiem Plant pomnikami. W 1879 roku podzielono zielony teren na 9 rewirów, którymi opiekowali się plantowi. Podczas II wojny światowej doszło do zdewastowania parku. Niemcy wycieli krzewy i zrabowali metalowe elementy oddzielające aleje spacerowe od zieleni. Po wojnie ograniczono się tylko do zapobiegania dalszej dewastacji Plant. Właśnie w tym czasie, czyli w latach 50. XX wieku, siadywała tam Małgorzata Łada-Maciągowa (1881-1969) z bloczkami receptowymi swojego męża wykorzystywanymi jako szkicowniki i notowała scenki rodzajowe oraz robiła studia drzew czy całych ich grup. Dopiero w 1989 roku w Krakowie podjęto decyzję o przywróceniu na tym terenie małej architektury, na którą składają się stylowe lampy, ogrodzenia i ławki. Kamiennymi murkami zaznaczono dawny przebieg murów obronnych oraz rozmieszczenie baszt i bram miejskich.
W 1967 roku Małgorzata Łada-Maciągowa nawiązała kontakt z powstającym ówcześnie w Siedlcach Muzeum Ziemi Podlaskiej oraz zadeklarowała chęć przekazania do zbiorów placówki plonu swojej 60-letniej twórczości. W przygotowaniu obrazów, szkiców i dokumentów darowizny pomagała jej pracownica Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu – Pani Katarzyna Sochowa. Darowizna została przekazana w dniu 10.XI.1967 roku na ręce Pana Mariana Mizeraczyka. Spis ofiarowanych dzieł zamykał się w 136 pozycjach, ale całość przekazu była o wiele większa ponieważ mniejsze kompozycje i zwoje ze szkicami były wpisywane zbiorowo pod jednym numerem. Poszczególne cykle prac były nazywane odrębnymi tytułami. Seria „Planty” została wpisana jako druga w kolejności. Zawiera ona 18 kompozycji pastelowych, w tym 3 z nich są nieco większe formatowo, a 15 ma wymiary 50×70 cm. Na wystawie prezentujemy tylko połowę z nich. Pod spisem tytułów obrazów z tego cyklu jest jeszcze dopisek: ”Ponadto szkice ołówkiem do serii Plant i Zabytków Krakowa wykonane na receptach”. Na wystawie jest także wybór tych szkiców wykonanych na zachowanych przez malarkę bloczkach receptowych męża z różnych okresów jego praktyki lekarskiej. Bardzo charakterystyczne jest to, że artystka wykorzystywała je jako szkicowniki i co ciekawe robiła swoje notatki ołówkowe na stronie z nadrukiem adresu lekarza. Może to dziwić ponieważ odwrotna strona papieru jest zupełnie czysta. Ciekawy był także sposób w jaki Małgorzata Łada-Maciągowa przekazała do muzeum te szkice. Były one naklejone na długie pasy sztywniejszego papieru i zwinięte w rulony. Niestety nie było wtedy możliwości ich prezentowania. Dopiero dzięki konserwatorom papieru: Państwu Małgorzacie i Wiesławowi Faberom udało się je rozdzielić i przygotować do pokazów na wystawach muzealnych.
Małgorzata Łada-Maciągowa (1881-1969)
Małgorzata Łada urodziła się w Siedlcach w 1881 roku, w rodzinie lekarza powiatowego Guberni Siedleckiej. Na początku lat 90. XIX wieku przeniosła się z ojcem i rodzeństwem do Krakowa. Tam uczyła się na Pensji Żeńskiej Łucji Żeleszkiewicz, a umiejętności artystyczne zdobywała na Wydziale Artystycznym Kursów Wyższych dla Kobiet im. A. Baranieckiego. W 1907 roku studiowała także w Paryżu w Akademii Julien. Z tego czasu pochodzą dwie kompozycje z widokami Paryża. W 1909 roku zawarła związek małżeński z lekarzem wojskowym – Adamem Maciągiem. W 1918 roku urodził się ich jedyny syn – Adam junior. Małżeństwo i macierzyństwo nie przerwało twórczości artystki, która wystawiała swoje obrazy od 1903 roku.
W okresie międzywojennym brała udział w wielu wystawach w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie i Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie jej prace były nagradzane. Uczestniczyła też w życiu artystycznym Krakowa i podróżowała z mężem po krajach Europy Zachodniej. Malowała portrety, akty kobiece i projektowała witraże. Wybuch drugiej wojny światowej przerwał ten najbardziej twórczy i szczęśliwy okres w życiu artystki. Mąż i jedyny syn wzięli udział w wojnie obronnej w 1939 roku i dostali się do niewoli radzieckiej. Obaj są notowani jako jeńcy obozu NKWD w Starobielsku. Wiadomość o ich śmierci załamała artystkę i dopiero po 1947 roku zaczęła znowu tworzyć. Tym razem tematem jej najczęściej pastelowych obrazów stały się zabytki Krakowa. Małgorzata Łada- Maciągowa malowała najstarsze kościoły krakowskie i ich wnętrza. Tematem jej prac były również ulice Starego Miasta z często portretowaną ulicą Mikołajską, którą widziała z okna swojego mieszkania. Inspirowała ją także zabudowa Wawelu. Dużo uwagi poświęciła krakowskim Plantom. Swoją twórczość zamknęła kompozycją symboliczną zatytułowaną „Katyń” datowaną na 1967 r. W tym samym roku zdecydowała się na przekazanie swego dorobku artystycznego do powstającego ówcześnie w Siedlcach Muzeum Ziemi Podlaskiej. Zmarła w Krakowie w 1969 roku i tam jest pochowana.